رفتارهای انسان تحت تأثیر علاقه‌ها و کشش‌های درونی شکل می‌گیرد که آموزه‌های دینی یکی از مهم‌ترین این علایق است که به شکل‌گیری بینش و سرانجام منش انسان می‌انجامد. انسان موحد به‌سبب نوع جهان‌بینی‌اش، رفتارهای متفاوتی در تدبیر حیات و معیشت خود دارد. اقتصاد مقاومتی ایده‌ای برگرفته از آموزه‌های دینی برای تدبیر معیشت و حفظ و صیانت اقتصاد جامعه در برابر آسیب‌های آن است که رفتارهای اقتصادی انسان موحد می‌تواند زمینه‌ساز پیاده‌سازی اصول آن باشد. پژوهش پیش‌رو با روش توصیفی تحلیلی و برشمردن ویژگی‌های اقتصاد مقاومتی به بررسی روحیه‌های توحیدی مرتبط با اقتصاد در انسان موحد پرداخته و نقش هرکدام را در تقویت اقتصاد مقاومتی بررسی می‌کند و ضمن تبیین ارتباط اقتصاد مقاومتی با رفتارهای انسان موحد در بستر جامعه به این نتیجه رسیده که تقویت عدالت اجتماعی، مقاومت در برابر عامل‌های تهدیدزا اقتصادی، استفاده از ظرفیت‌های داخلی، کاهش وابستگی به درآمد نفت، جنبش علمی، جهاد اقتصادی، مردم‌محوری، فسادستیزی، تأمین رفاه طبقه ضعیف و سرانجام پیش‌برد جامعه به سمت سلامت و پویایی اقتصاد، از جمله دستاوردهای نگاه توحیدی انسان در مسئله اقتصاد مقاومتی است.

نسبت اقتصاد مقاومتی و نظام اقتصادی اسلام یکی از تعیین‌کننده‌ترین مؤلفه‌هایی است که جهت‌گیری اصلی را در اجرای اقتصاد مقاومتی مشخص می‌کنند. پس از گذشت سال‌ها از مطرح‌شدن اقتصاد مقاومتی در ادبیات حکمرانی انقلاب اسلامی، وجود تلقی‌های متفاوت از این نسبت در بین اقتصاددانان و متصدیان اجرایی اقتصاد کشور بسترساز بروز ناهماهنگی‌هایی در عرصه عمل شده است که به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین موانع پیش‌رو در پیشرفت اجرایی سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی شمرده می‌شود. آنچه در این‌باره باید پاسخ داده شود این است که اقتصاد مقاومتی از دو حیث «خواستگاه» و «ظرف اجرایی» چه نسبتی با نظام اقتصادی اسلام دارد؟ و اساساً این‌که سیاست‌های کلی ابلاغی به‌وسیله رهبر معظم انقلاب در چارچوب یک نظام اقتصادی خاص پی‌گیری بشود چه اثرهایی بر اجرای آن خواهد داشت؟ مقاله پیش‌رو با بهره‌مندی از روش اسنادی – کتابخانه‌ای به‌عنوان یکی از روش‌های معتبر در مطالعات انسانی، با محور قراردادن تعریفی که رهبری در مقدمه سیاست‌های ابلاغی از این نسبت می‌کنند ضمن بررسی انتقادی آرای موجود در این‌باره و نیز نگاهی به ویژگی‌های مفهوم‌هایی مانند: اقتصاد مقاومتی، مقاومت اقتصادی، نظام اقتصادی اسلام و ... در اندیشه معظم‌له به این نتیجه می‌رسد که خواستگاه اصلی مفهوم مقاومت اقتصادی به‌عنوان یکی از ویژگی‌های اصلی نظام اقتصادی اسلام، آموزه‌های اسلامی است؛ بنابراین بهترین ظرف اجرایی برای آن نیز همین نظام خواهد بود. اگر این سیاست‌ها در بستر نظام اقتصادی اسلام و با رویکردهایی مانند اتکا به دانش و فناوری، عدالت بنیانی، درون‌زایی، برون‌گرایی و ... که مقام معظم رهبری برای آن بر شمرده‌اند پی‌گیری نشوند، هیچ تضمینی برای دست‌یابی به هدف‌های تعیین‌شده برای آن وجود نخواهد شد. گِره پدید آمده در پیشرفت عملی اقتصاد مقاومتی نیز ناشی از غفلت در همین موضوع است.

پژوهش پیش‌رو درصدد است با بهره‌گیری از آیه‌ها و روایت‌ها به روش تحلیلی _توصیفی، نقش و جایگاه قناعت را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فضیلت‌های اخلاقی در سیاست اقتصاد مقاومتی از دید منابع اسلامی تبیین کرده و به این پرسش پاسخ دهد که قناعت چه جایگاهی در آیه‌ها و روایت‌های اسلامی داشته و چه ارتباطی با اقتصاد مقاومتی دارد؟ فرضیه تحقیق پیش‌رو آن است که این فضیلت اخلاقی براساس نتیجه‌های مطلوبی که در پی دارد، می‌تواند شاخص مهمی در تحقق هدف‌های اقتصاد مقاومتی باشد. با بررسی آیه‌ها و روایت‌ها محقق شد مواردی مانند خانواده، فرد، شناخت و باورها از جمله مهم‌ترین عامل‌های پدیدآمدن و تقویت قناعت در زندگی بوده که در صورت تحقق، نتیجه‌های مطلوبی مانند بی‌نیازی، رضایت‌مندی، سلامتی دین و بدن، عفت، زهد، هدایت و رستگاری را در پی خواهد داشت. در اقتصاد مقاومتی مهم‌ترین اقدام، اصلاح الگوی مصرف خانواده است. از طرفی الگوی مصرف در اسلام تحت عنوان قناعت مطرح‌شده که نتیجه‌ها و آثار مطلوبی مانند رضایت و خشنودی خداوند متعال، رسیدن به رفاه اقتصادی، سعادتمندی و هدایت‌یابی و سلامتی جسم و جان را در پی دارد. هم‌چنین از دید نظریه اقتصادی قناعت از یکسو از راه افزایش پس‌انداز، منابع کافی را برای تأمین مالی سرمایه‌گذاری و تقویت تولید و اشتغال فراهم می‌کند و از طرف دیگر با تأمین منابع بیشتر برای عقد قرض‌الحسنه می‌تواند نیازهای مصرفی اقشار کم‌درآمد را تأمین کند و در نتیجه می‌تواند نقشی اثرگذار در کاهش فقر، بهبود توزیع درآمد و افزایش رشد اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری ایفا کند.

هدف اصلی تحقیق پیش‌رو، طراحی مدل و استقرار سازوکار شبکه تعاونی‌های توزیع و بازاریابی محصو‌ل‌های کشاورزی کشور در سه سطح ملی، استانی و شهرستانی است. در پژوهش پیش‌رو کوشیده شده است به ضعف‌های نظام توزیع کالا در اقتصاد کشور، بازاریابی محصو‌ل‌های کشاورزی و بيان ضرورت و اهميت شبکه‌سازی در بازاريابي و نظام توزیع در قالب شرکت‌های تعاونی در بخش کشاورزی پرداخته شود و با مروری بر تجربه‌های کشورهای گوناگون در این‌باره، راهکارهای رویارویی با مسائل نظام بازاريابي محصول‌های کشاورزی در ایران ارائه شود. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی به شیوه مطالعه کتابخانه‌ای است. نتیجه‌ها نشان می‌دهند که طراحی شبکه تعاونی‌های توزیع و بازاریابی محصول‌های کشاورزی ضمن افزایش کارایی، کاهش هزینه‌های مبادلاتی و تسهیل دست‌یابی مستقیم مشتریان به تولیدکننده، باعث سهم‌بری حداکثری کشاورزان کوچک و روستاییان از ارزش افزوده تولیدها و مشوق تولیدکننده، توانمندسازی وی با افزایش سهم‌بری و سرانجام کاهش چرخه‌های معیوب و نامولد (کاذب) واسطه‌گری می‌شود. از این‌رو نتیجه‌های اجرای پژوهش پیش‌رو در جهت عملیاتی‌شدن بندهای 5 و 6 سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی مبنی بر حمایت از تولید داخل به‌ویژه بخش کشاورزی در جهت استقرار یک نظام متشکل بازاریابی و توزیعی و رقابتی‌شدن تعاونی‌های بازاریابی در جهت توسعه صادرات است.

از عامل‌های تعیین‌کننده وضعیت اقتصادی در هر کشور فضای کسب‌‌وکار است. به‌طوری که رشد و توسعه اقتصادی و به تبع، افزایش سلامت اقتصاد کشور در گرو داشتن یک محیط کسب‌و‌کار مناسب است. مقاله پیش‌رو در پی بررسی نقش محیط کسب‌وار بر رشد اقتصادی به‌عنوان شاخص ساده اقتصاد مقاومتی در کشورهای حوزه سند چشم‌انداز با استفاده از روش داده‌های تابلویی، طی دوره زمانی 2017م- 2010م است. نتیجه‌ها نشان می‌دهد که فضای کسب‌وکار با رشد اقتصادی رابطه مثبت و معنا‌داری دارد، به عبارت دیگر با افزایش یک واحد شاخص کسب‌وکار، رشد اقتصادی به اندازه 105/0 واحد افزایش می‌یابد. متغیرهای نهادی پژوهش، شاخص حکمرانی خوب و آزادی اقتصادی اثر معناداری بر روی شاخص کسب‌وکار ندارند. متغیرهای کلان اقتصادی از جمله تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی اثر مثبت و معنادار و سرمایه‌گذاری اقتصادی، اثر منفی و معناداری بر رشد اقتصادی دارد. مخارج مصرفی دولت و شاخص فلاکت اقتصادی اثر منفی و معنادار بر رشد اقتصادی دارد. جهت بهبود فضای کسب‌وکار کشورهای مورد نظر پیشنهادهایی مانند الکترونیکی‌کردن مرحله‌های اداری کسب‌وکارها و قوانین و مقررات ساده‌تر ارائه می‌شود.

بند 21 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، دستگاه‌های آموزشی، فرهنگی و رسانه‌ای را موظف به مفهوم‌شناسی، تبیین ابعاد و مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی و تبدیل آن به گفتمان فراگیر و رایج ملی می‌کند. ناظر به این بند از سیاست‌ها، تبیین توصیفی روند مشارکت بخشی از نخبگان و پژوهشگران در اجرای این سیاست راهبردی و چگونگی آن، علم‌سنجی و رصدکردن فعالیت‌های علمی پژوهشی، نقشه راهی را برای دیگر پژوهشگران علاقه‌مند در تعیین راه پژوهشی خود ترسیم می‌کند. یافته‌های پژوهش پیش‌رو با استفاده از روش تحلیل محتوای کل 87 مقاله علمی پژوهشی منتشرشده در بین سال‌های 1391تا نیمه اول 1396 به‌دست آمده است. تحلیل محتوای مقاله‌ها نشان می‌دهد تبیین مفهوم اقتصاد مقاومتی، ابزارهای ترویج مفهوم (گفتمان‌سازی)، تبیین مبانی نظری، بررسی سازگاری مبانی نظری با مکتب‌های اقتصادی متعارف و غیرمتعارف، تبیین رابطه اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی، تحلیل هر یک از مؤلفه‌ها، الویت‌بندی مؤلفه‌ها، ارائه راهبردهای کلی و جزیی، تشریح الزام‌های اقتصاد مقاومتی، تبیین عامل‌های اثرگذار بر اقتصاد مقاومتی، اثرگذاری اقتصاد مقاومتی بر دیگر متغیرهای اقتصادی، روش‌شناسی اقتصاد مقاومتی، ابزارسازی و ابزارشناسی برای اجرای راهبردها، تجربه‌نگاری، رفتارشناسی تاریخی، شناسایی و شناساندن نقش دستگاه‌ها در سطح خرد و کلان، شاخص‌شناسی و شاخص‌سازی، برنامه‌سازی و نقشه راه، موضوع‌های کلی بوده که فعالیت‌های علمی صورت گرفته است و مقاله‌های منتشرشده حاصل از آن‌ها به آن پرداخته‌اند. بیشترین تراکم مربوط به اولویت‌بندی‌کردن مؤلفه‌ها و شناساندن نقش دستگاه‌ها در سطح خرد و کلان برای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بوده است.